Marta Łukowska z Nyeleni Polska dzieli się swoimi refleksjami z udziału w sześciodniowym treningu dla młodych działaczek i działaczy na rzecz suwerenności żywnościowej w Schola Campesina we Włoszech.
Sunę autobusem przez włoskie góry i układam w głowie, sercu i ciele ogrom wiedzy i doświadczenia, które otrzymałam podczas sześciodniowej szkoły dla młodych działaczek i działaczy na rzecz suwerenności żywnościowej. Wraz z ośmioma osobami z różnych krajów spędziliśmy wiele godzin ucząc się przez doświadczenie, jak działa ekosystem globalnych organizacji tworzących polityki publiczne w obszarze rolnictwa i żywności. Moje uczestnictwo w treningu jest owocem toczącego się od dłuższego czasu procesu współpracy między polskim ruchem na rzecz suwerenności żywnościowej Nyeleni a włoską szkołą agroekologii Schola Campesina. Dwa lata temu członkini naszego ruchu Joanna Bojczewska wzięła udział w dwutygodniowym programie szkoleniowym, co zaowocowało uruchomieniem i wzmocnieniem wielu procesów w ramach naszego ruchu. Dzięki jej wysiłkom nie tylko udało się utrzymać współpracę ze Schola Campesina, ale również pozyskać środki z Fundacji Lush na uruchomienie podobnego treningu w Polsce (Agro-Perma Lab), który organizowany jest w bliskiej współpracy z koordynatorem Schola Campesina Andrea Farrante.
Wracając do właśnie zakończonego szkolenia – dzięki gęstej sieci kontaktów La Via Campesina i ruchu Nyeleni udało się zgromadzić na 6 dni (29.06 – 04.07.2019 r.) w jednym miejscu przedstawicieli i przedstawicielki dziewięciu organizacji działających na rzecz suwerenności żywnościowej z całego świata: Agency for Development Initiatives (Kirgistan), Amrita Boohmi (India), Elkana (Gruzja), World March of Woman (Mozambik), ROPPA (Ghana), Dana Cooperative (Jordania), MOCASE (Argentyna), Qachuu Aloom/Madre Tierra (Gwatemala) i Nyleni Polska. Szkolenie odbyło się na terenie trzech agroekologicznych farm wchodzących w skład Biodistretto della Via Amerina e delle Forre (Civita Castellana, Viterbo, Italy) – stowarzyszenia małych lokalnych gospodarstw prowadzących uprawy w duchu agroekologii.
Szkolenie dla Młodych (Youth Training) Schola Campesina był dobrze przemyślanym, dynamicznym i interesującym procesem. Wspólnym zaangażowaniem uczestników i uczestniczek oraz trenerów i trenerek krok po kroku, w sposób ucieleśniony i osadzony w kontekście, próbowaliśmy zrozumieć relacje między najważniejszymi organizacjami odpowiedzialnymi za tworzenie polityk publicznych w obszarze rolnictwa i żywności. Wyszliśmy od analizy 11 fundamentów agroekologii zawartych w Deklaracji Międzynarodowego Forum na Rzecz Agroekologii (Nyeleni, Mali, 2015). Dzięki odniesieniu tych zasad do bogatego doświadczenia wszystkich uczestników i uczestniczek szkolenia udało nam się pogłębić rozumienie podstawowych założeń ruchu na rzecz suwerenności żywnościowej. Skonfrontowanie zasad naszego ruchu z 10 zasadami agroekologii sformułowanymi przez FAO pozwoliło nam wyraźnie zobaczyć podobieństwa i rozbieżności w rozumieniu agroekologii przez publiczne instytucje.
Wiele czasu poświęciliśmy na prześledzenie procesów toczących się wokół agroekologii wewnątrz ruchów społecznych (La Via Campesina, ruch Nyeleni) i w publicznych międzynarodowych instytucjach (FAO, CFS, HLPE, IFAD). Zobaczyliśmy, gdzie i jak te procesy się przenikają i jak możemy jako ruch społeczny wpływać na tworzenie polityk publicznych. Chociaż początkowo trudno było nam się odnaleźć w tym skomplikowanym instytucjonalnym ekosystemie, to jednak wraz z przebiegiem treningu stało się jasne, że zrozumienie panujących w jego wnętrzu relacji umożliwi nam włączenie się w aktualnie toczące się procesy. Wielką pomocą w zrozumieniu tego ekosystemu były spotkania z przedstawicielami i przedstawicielkami ruchów społecznych od lat wywierających wpływ na publiczne instytucje. Szczególnie cenne było spotkanie z Martinem Wolpodem, który działa w ramach Mechanizmu Społeczeństwa Obywatelskiego (Civil Society and Indigenious People Mechanism, CSM) działającego w ramach Komitetu ds. Światowego Bezpieczeństwa Żywnościowego (Comitee on World Food Security, CFS).
Cztery dni przebijania się przez gąszcze instytucjonalnej dżungli i studiowania kluczowych dokumentów ruchu na rzecz suwerenności żywnościowej oraz instytucji publicznych przygotowały nas na punkt kulminacyjny programu: wizytę w Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO). Podczas naszej wizyty najpierw spotkaliśmy się z osobami zaangażowanymi w realizację programu Dekady Gospodarstw Rodzinnych, z którego środków sfinansowane zostało nasze szkolenie. Następnie, odpowiednio przygotowani, wzięliśmy udział w oficjalnej prezentacji najnowszego raportu Panelu Ekspertów Wysokiego Szczebla Komitetu ds. Bezpieczeństwa Żywnościowego i Żywności (High Level Panel of Experts, HLPE) dotyczącego agroekologii i innych innowacyjnych podejść do zrównoważonego rolnictwa (“Agroecological and other innovative approaches for sustainable agriculture and food systems that enhance food security and nutrition”). Trzy osoby wybrane wspólnie spośród nas odniosły się do wniosków zaprezentowanych w raporcie, dzięki czemu wzięliśmy aktywny udział w procesie agroekologicznym w FAO, a głos młodego pokolenia wybrzmiał w przestrzeni publicznej instytucji. Była to pouczająca (nie tylko w pozytywnym sensie) lekcja aktywnego udziału w tworzeniu polityk publicznych opartych o prawa człowieka.
W ostatnim dniu podsumowaliśmy cały proces i planowaliśmy nasze dalsze kroki: jak podzielimy się naszą nowo nabytą wiedzą i doświadczeniem z naszymi macierzystymi organizacjami, jak będziemy kontynuować współpracę ze Schola Campesina, jakie procesy uruchomimy i usprawnimy wewnątrz naszych organizacji i wreszcie, jak będziemy się włączać w procesy toczące się wokół agroekologii w FAO i CFS.
Ze szkolenia wracam zainspirowana i zmotywowana do dalszego działania na rzecz suwerenności żywnościowej na szczeblu lokalnym, krajowym i międzynarodowym. Mam nadzieję, że sześć dni wytężonej współpracy zaowocuje usprawnieniem procesu Ogólnopolskiego Forum Suwerenności Żywnościowej, którego najbliższa kulminacja planowana jest na przełom stycznia i lutego 2020 r. oraz innych procesów aktualnie toczących się w Nyeleni Polska.
Marta Łukowska