Światowy ruch Nyeleni w Polsce

Nyéléni to międzynarodowy oddolny ruch w obronie suwerenności żywnościowej, mający na celu budowę porozumienia między wszystkimi środowiskami społecznymi żywo zainteresowanymi obroną zdrowej, produkowanej lokalnie żywności i powszechnego do niej dostępu, oraz wypracowanie wspólnej dla tych środowisk strategii działań.

Nazwa Nyéléni pochodzi od imienia legendarnej kobiety z afrykańskiego Mali, która symbolizuje umiejętną gospodarkę rolną, etos pracy, inwencji i ekosystemowej troski. Zgodnie z podaniem Nyéléni właśnie dzięki takiej ekosystemowej zaradności dawała pożywnie całemu dużemu plemieniu – w terminologii forum zapewniła mu food sovereignty (suwerenność żywnościową), stąd właśnie Nyeleni stała się patronką ruchu dając mu swoje imię podczas pierwszego światowego forum w Sélingué, w Mali 2007 roku, kiedy to zostały ustalone ramy wspólnej polityki.

Suwerenność żywnościowa to prawo ludzi do zdrowego jedzenia, wyprodukowanego lokalnie, z poszanowaniem przyrody i w zgodzie z własną kulturą… z Deklaracji Nyeleni 2007

Podstawę ruchu zapoczątkowanego na forum w Mali stanowią lokalni producenci wspierani przez konsumentów domagających się prawa dostępu do lokalnej zdrowej żywności i do produkcji własnej niezależnej od warunków ogólnoświatowego rynku. Oddolny ruch budują tradycyjni chłopi (ludzie związani z ziemią), rdzenna ludność, pasterze, rybacy, rolnicy a także organizacje ekologiczne, konsumenckie oraz kobiece tworząc wspólnie bardzo szerokie spektrum społeczne i pole oddziaływania na rzecz suwerenności żywnościowej, której postulat po raz pierwszy został sformułowany w 1996 przez międzynarodowy ruch chłopski La Via Campesina podczas World Summit on Food Security w Rzymie. Od tamtej pory kwestia suwerenności żywnościowej odgrywa coraz większą rolę w światowej polityce przeciwdziałania problemom głodu i żywienia. Polityka suwerenności żywnościowej w skali międzynarodowej wskazuje alternatywę dla neoliberalnej ekonomii wolnego handlu.

Światowe Food Sovereignty Forum w Mali 2007 roku dało początek organizacji w Europie. Pierwsze spotkanie odbyło się w 2011 roku w Austrii, gdzie uzgodniono i podpisano deklarację Nyéléni Europe^1↓.

Suwerenność żywnościowa to prawo do samostanowienia w sprawach żywności i organizacji systemu rolnictwa… z Deklaracji Nyeleni 2007

Od 25 do 30 października 2016 roku w Rumunii odbyło się drugie europejskie forum. Wzięli w nim udział przedstawiciele 40 krajów, głównie z Europy + przedstawiciele innych kontynentów – ogromna bioróżnorodność 🙂 reprezentowany był cały ziemski ekosystem, od tropików Hondurasu po Kamczatkę: ponad 500 osób mówiących różnymi językami, na plenariach i podczas dyskusji w grupach tłumaczenia symultaniczne, 7 oficjalnych języków: angielski, hiszpański, francuski, niemiecki, włoski, turecki i rosyjski^2↓ – istna, horyzontalna (bez struktury hierarchicznej) „wieża Babel” w parterowym pawilonie i źle ogrzewanych namiotach Expo Transylwania w Cluj Napoca, było by to wydarzenie „niedozniesienia” gdyby nie uczestnicy, ludzie którym równo na sercu leży dobro wspólne całej Ziemi: wszyscy zaangażowani, jedni w produkcję, inni w dystrybucję zdrowej żywności, szerzenie idei, nauczyciele, aktywiści, wśród nich chłopi (tak chcą być nazywani :), ludność rdzenna, rybacy, pasterze, rolnicy i pracownicy rolni, przedstawiciele kooperatyw spożywczych, działacze, obrońcy praw człowieka, zwierząt, roślin i całej Przyrody 🙂

Pięć dni dyskusji w grupach tematycznych i spotkań plenarnych zaowocowało nawiązaniem kontaktów, ustaleniem podstaw współpracy i zarysem działań promujących suwerenność żywnościowa na co dzień, lokalnie i w globalnej polityce.

„Dużym osiągnięciem tego forum była obecność na spotkaniu silnych reprezentacji krajów Europy wschodniej w tym Polski:(Magda Jarocka i Marcin Wojtalik z Instytutu Globalnej Odpowiedzialności;
Ania Sarzalska z EUL-u (Ekologicznego Uniwersytety Ludowego w Grzybowie);
Nina Józefina Bąk, Monika Sadkowska i Wojtek Mejor z Kooperatywy Dobrze;
przedstawiciele Wawelskiej Kooperatywy Spożywczej: Kasia Wrona,
permakulturowi rolnicy Franek Łazarewicz i John Crook spod Biecza,
Joanna Bojczewska z Ekopoletka,
Jacek Bender BrodaTaty,
Greta i Paweł Kobielus z Ekoosady Opolnica;
pani Małgorzata Dąbrowska z biodynamicznego gospodarstwa w mazowieckim;
Jędrzej Cyganik reprezentował Polską Zieloną Sieć,
a Ben Lazar Fundację Otwarty Plan i Ogród społecznościowy KOS na Krzemionkach))” – powiedziała Ramona z goszczącej forum rumuńskiej organizacji Eco Ruralis.

„W większości krajów Europy Wschodniej, podobnie jak w Rumunii, istnieje duża i nadal żywa aczkolwiek wrażliwa społeczność wiejska, zagrożona zawłaszczaniem ziemi (land grabbing), praktykami inwestycyjnymi i spekulacjami globalnego kapitału. Aby ochronić suwerenność żywnościowa w Europie, ruch musi nabrać siły oraz zakorzenić się tam, gdzie kultura wiejska nie została jeszcze zniszczona i gdzie stanowi powszechne wartości… Polska jest dla ruchu Nyeleni bardzo ważna: razem z Rumunią i Włochami stanowi 50% wiejskiej populacji Europy.”

Jocelyn Parot, sekretarz generalny Urgenci (światowej sieci RWS-ów) powiedziała: „Miliony konsumentów z całej Europy wspiera alternatywne modele rolnictwa oparte na agroekologii^3↓, ochronę środowiska i demokratyczną kontrolę nad polityką spraw żywienia, która powinna chronić oddolne proekologiczne inicjatywy a nie faworyzować, jak do tej pory, nastawione wyłącznie na profit ogólnoświatowe korporacje. Europejskie forum jest kluczowym narzędziem porozumienia i dialogu organizacji konsumenckich i producentów w celu rozwoju strategii odzyskania i utrzymania suwerenności żywnościowej.”

Aby przeciwdziałać szkodliwym skutkom globalizacji w rolnictwie i w całym sektorze żywieniowym, forum postawiło na konkretne działania. Obejmują one strategie ochrony lokalnych rolników poprzez wspieranie praw do produkcji i handlu, informacji i podnoszenia świadomości społeczeństw. Forum opowiada się również za prawami dla robotników rolnych – zwłaszcza imigrantów i pracowników sezonowych zza granicy, oraz innych środowisk marginalizowanych… Poza tym prawo lokalnych społeczności do wspólnej własności oraz do kontroli nad zasobami naturalnymi (włączając ziemię, wodę i powietrze), nad żywością oraz sposobami jej dystrybucji.

W kwestii ogólnoświatowej polityki żywieniowej turecka delegacja zwróciła uwagę na wojnę w Mezopotamii i jej szkodliwe skutki na poziomie globalnego ekosystemu. Ali z Ciftci-Sen (konfederacji małych rolników w Turcji) powiedział: „Wojna zmusza ludzi do porzucania ziemi, domów, sposobu życia. Kryzys uchodźców jest rezultatem wojny. Jako obrońcy suwerenności żywnościowej powinniśmy wyraźnie opowiedzieć się za pokojem.”

Powinniśmy wyraźnie i publicznie opowiedzieć się za dostępem do zdrowego pokarmu i czystej wody dla wszystkich. Niech ludzie jednoczą się między narodami łącząc siły ze Wchodu na Zachód i z Północy na Południe, na przekór nacjonalistycznym tendencjom, i pomimo trujących państwowo korporacyjnych porozumień jak podpisana niedawno CETA, która zagraża kulturze chłopów małorolnych w Europie i niszczy uprawy zdrowej żywności. Aby nadal mieć nadal do niej dostęp, w trosce o siebie i Ziemię, musimy działać razem za suwerennością żywnościową. Takie jest przesłanie forum 🙂

Więcej informacji o Forum w Cluj po angielsku i hiszpańsku: http://nyelenieurope.net/blog
oraz: nyelenieurope.net