Dziesięć lat temu w Afryce odbyło się pierwsze forum Nyéléni, które zjednoczyło kilkaset aktywistów i działaczy wiejskich i miejskich, pracujących na rzecz suwerenności żywnościowej. Poniższa deklaracja, przetłumaczona z języka angielskiego, jest oficjalnym dokumentem podsumowującym to forum i zarazem dokumentem fundatorskim dla sieci Nyéléni.
Do ściągnięcia w formacie pdf tutaj.
Deklaracja Nyéléni
27 Lutego 2007
Wioska Nyéléni, Sélingué, Mali
My, ponad pięciuset reprezentantów i reprezentantek z przeszło osiemdziesięciu krajów, przedstawiciele i przedstawicielki rolników i chłopów, tradycyjnych rybaków, ludów rdzennych, ludzi pozbawionych ziemi, pracowników wiejskich, migrantów, pasterzy, wspólnot leśnych, kobiet, młodzieży, konsumentów, organizacji oraz ruchów ekologicznych i miejskich, zebraliśmy się w wiosce Nyéléni w Sélingué, Mali, aby wzmocnić globalny ruch na rzecz suwerenności żywnościowej. Pracujemy nad tym dzień po dniu, mieszkając w domach zbudowanych zgodnie z miejscową tradycją i jedząc żywność, która została wytworzona i przygotowana przez społeczność Sélingué. Dajemy naszemu wspólnemu przedsięwzięciu nazwę Nyéléni, na cześć legendarnej malijskiej chłopki, która dobrze uprawiała ziemię i dobrze karmiła swoich ludzi, stając się dla nas źródłem inspiracji.
Większość z nas jest producentami żywności, i jesteśmy gotowi i zdolni, by wyżywić wszystkich ludzi na świecie, i taka jest nasza wola. Nasze dziedzictwo jako dostarczycieli pożywienia jest kluczowe dla przyszłości rasy ludzkiej. Podkreślić należy tu rolę kobiet i ludów rdzennych, które historycznie są twórcami zasobów wiedzy o żywności i rolnictwie, a pozostają niedocenione. Jednak to dziedzictwo i nasza zdolność do wytwarzania dobrego, zdrowego i obfitego pożywienia są obecnie zagrożone i podkopywane przez neoliberalizm oraz globalny kapitalizm. Suwerenność żywnościowa daje nam nadzieję i moc, by zachowywać, odzyskiwać i rozwijać naszą wiedzę i potencjał produkcji żywności.
Suwerenność żywnościowa to prawo ludzi do zdrowego i zgodnego z ich kulturą jedzenia produkowanego w oparciu o ekologiczne i zrównoważone metody, a także ich prawo do definiowania własnych systemów żywnościowych i rolnych. W centrum systemu żywności stawia aspiracje i potrzeby tych, którzy produkują, dystrybuują i konsumują żywność, a nie zapotrzebowanie rynków i korporacji. Suwerenność żywnościowa staje w obronie interesów przyszłych generacji żądając uwzględnienia ich w debacie. Proponuje strategie oporu i demontażu istniejącego handlu korporacyjnego i dyktatu żywieniowego oraz nowe kierunki dla systemów żywności, uprawy, pasterstwa i rybołówstwa tworzonych przez lokalnych producentów i konsumentów. Suwerenność żywnościowa daje priorytet gospodarkom lokalnym i narodowym oraz wzmacnia rolnictwo tworzone przez tradycyjne gospodarstwa wiejskie i rodzinne, rzemieślnicze rybołówstwo, pasterstwo wypasowe oraz produkcję, dystrybucję i konsumpcję żywności oparte na wartościach rozwoju zrównoważonego w zakresie ekologicznym, społecznym i ekonomicznym. Suwerenność żywnościowa promuje uczciwy handel gwarantujący sprawiedliwy zysk dla wszystkich jego uczestników, jak również prawo konsumentów do kontroli własnego pożywienia. Przekazuje prawo do właściwego użytkowania i zarządzania ziemiami, terytoriami, wodami, nasionami, zwierzętami oraz bioróżnorodnością w ręce nasze, czyli tych, którzy żywność wytwarzają. Suwerenność żywnościowa zakłada nowy rodzaj relacji społecznych, wolny od ucisku i nierówności pomiędzy mężczyznami i kobietami, narodami, grupami rasowymi, klasami społecznymi i ekonomicznymi oraz pomiędzy pokoleniami.
W Nyéléni, w trakcie licznych dyskusji i interakcji, pogłębiamy nasze zbiorowe zrozumienie suwerenności żywnościowej i poznajemy realia walki naszych poszczególnych ruchów o odzyskanie autonomii i mocy sprawczej. Dziś lepiej rozumiemy, jakich potrzebujemy narzędzi, by zbudować jeden ruch i razem podążać ku wspólnej wizji.
O co walczymy?
O świat, w którym…
…wszystkie ludy, narody i państwa mogą określać własne systemy wytwarzania żywności oraz tworzyć politykę zapewniającą każdemu z nas odpowiednią, przystępną cenowo, zdrową i kulturowo adekwatną żywność dobrej jakości;
…uznaje i respektuje się prawa i rolę kobiet w produkcji żywności, dając im reprezentację na wszystkich poziomach decyzyjnych;
…wszyscy ludzie w każdym z naszych krajów mogą żyć w godności, otrzymują za swoją pracę wynagrodzenie gwarantujące środki do życia i mają możliwość pozostania w swoich domach, jeśli taki jest ich wybór;
…suwerenność żywnościową uważa się za podstawowe prawo człowieka, uznane i wprowadzane w życie przez społeczności, ludy, państwa i organy międzynarodowe;
…jesteśmy w stanie zachować i zregenerować środowisko wiejskie, zasoby rybne, krajobrazy i tradycje żywieniowe oparte o ekologicznie zrównoważone zarządzanie ziemią, glebą, wodą, morzami, nasionami, zwierzętami i innymi przejawami bioróżnorodności;
…uznajemy, respektujemy i cenimy różnorodność naszych tradycyjnych kultur, naszej wiedzy, żywności, języka oraz sposobów, w jakie organizujemy się i wyrażamy;
…dokonuje się prawdziwa, integralna reforma rolna, która gwarantuje chłopom pełne prawo do ziemi; ochrania i odbudowuje terytoria należące do ludności rdzennych; zapewnia wspólnotom rybackim dostęp do i kontrolę nad strefami połowu i lokalnymi ekosystemami, honoruje prawo społeczności pasterskich do dostępu do i kontroli nad pastwiskami i szlakami pasterskimi; zapewnia odpowiednią pracę i sprawiedliwe wynagrodzenie oraz prawa pracownicze dla wszystkich; zapewnia młodym ludziom przyszłość na wsi; uzdrawia wzajemne zależności między producentami a konsumentami; zapewnia wspólnotom przetrwanie, społeczną i ekonomiczną sprawiedliwość oraz stabilność ekologiczną; zapewnia szacunek dla lokalnej autonomii i zarządzania przy równych prawach dla kobiet i mężczyzn oraz gwarantuje prawo do ziemi oraz samookreślenia dla wszystkich ludów;
…dzielimy nasze ziemie i terytoria w pokoju i sprawiedliwie między naszymi ludźmi, wspólnotami wiejskimi, rdzennymi, rybackimi, pasterskimi i innymi;
…w przypadku naturalnych czy spowodowanych przez człowieka katastrof i w sytuacjach podnoszenia się po konflikcie suwerenność żywnościowa działa jak ubezpieczenie, wzmacniając lokalne wysiłki odbudowy i zmniejszając negatywne skutki; …wiemy, że pokrzywdzone społeczności nie są bezradne oraz, że silna, lokalna organizacja samopomocy jest kluczem do odbudowy;
…ochrania się moc sprawczą ludności w zakresie ich materialnego, naturalnego i duchowego dziedzictwa;
…wszystkie ludy mają prawo bronić swoich terytoriów przed działalnością międzynarodowych korporacji.
Przeciwko czemu walczymy?
Przeciwko:
– imperializmowi, neoliberalizmowi, neokolonializmowi i patriarchatowi oraz wszystkim systemom, które zubażają życie, zasoby i ekosystemy; ośrodkom promującym powyższe systemy, międzynarodowym instytucjom finansowym, Światowej Organizacji Handlu, umowom o wolnym handlu, transnarodowym korporacjom i rządom działającym na szkodę swojej ludności;
– dumpingowi cen żywności poniżej kosztu produkcji w globalnej ekonomii;
– dominacji nad naszą żywnością i systemami jej produkcji w rękach korporacji, które stawiają zysk ponad ludźmi, zdrowiem i środowiskiem naturalnym;
– technologiom i praktykom, które podkopują naszą zdolność do produkowania żywności w przyszłości, niszczą środowisko naturalne i zagrażają naszemu zdrowiu – zaliczają się do nich uprawy i zwierzęta modyfikowane genetycznie oraz technologie sterylizacji nasion, przemysłowe akwakultury i szkodliwe praktyki w rybołówstwie, tak zwana „biała rewolucja” w praktykach przemysłu mlecznego, „stara” i „nowa” zielona rewolucja, oraz „zielone pustynie” monokultur przemysłu biopaliwowego i innych plantacji;
– prywatyzacji i utowarowieniu żywności, podstawowych usług publicznych, wiedzy, ziemi, wody, nasion, zwierząt i naszego dziedzictwa naturalnego;
– wojnom, konfliktom, okupacjom, blokadom ekonomicznym, głodowi, przymusowym przesiedleniom ludzi i konfiskacie ich ziem oraz wszystkie siłom i rządom, które powodują i podtrzymują te zjawiska;
– programom odbudowy po katastrofach i konfliktach, które niszczą nasze środowisko i potencjał;
– kryminalizacji tych, którzy walczą w obronie naszych praw;
– pomocy żywnościowej, która tuszuje praktyki dumpingowe, wprowadza GMO w lokalne środowisko i systemy żywności, oraz tworzy nowe wzorce kolonialne;
– umiędzynarodowieniu i globalizacji wartości paternalistycznych i patriarchalnych, które marginalizują kobiety oraz różnorodne wspólnoty rdzenne, wiejskie, pasterskie i rybackie na całym świecie.
Co możemy i zamierzamy z tym zrobić?
Podobnie jak teraz, kiedy pracujemy z lokalną społecznością w Sélingué, by utworzyć wspólną przestrzeń wokół Nyéléni, jesteśmy oddani budowie wspólnotowego ruchu na rzecz suwerenności żywnościowej poprzez zawieranie sojuszy, wspieranie się nawzajem w walce i rozszerzanie naszej solidarności, siły i kreatywności na ludzi z całego świata, dla których ważna jest suwerenność żywnościowa. Każda walka o suwerenność żywnościową w każdej części świata jest naszą wspólną walką.
Ustanowiliśmy szereg kolektywnych przedsięwzięć służących dzieleniu się naszą wizją suwerenności żywnościowej ze wszystkimi ludźmi na świecie, są one sformułowane w dokumencie podsumowującym. Będziemy wprowadzać te ustalenia w naszych regionach i lokalnych środowiskach i ruchach, wspólnie i solidarnie z innymi ruchami. Będziemy się dzielić naszą wizją i planem działania na rzecz suwerenności żywnościowej z innymi, którzy nie są w stanie być tutaj z nami, tak, aby duch Nyéléni rozprzestrzenił się na cały świat i stał się potężną siłą zapewniającą rzeczywistą suwerenność żywnościową dla wszystkich ludzi na świecie.
Na koniec, przekazujemy nasze bezwarunkowe i niezachwiane poparcie dla ruchów chłopskich w Mali w ich dążeniach, by suwerenność żywnościowa stała się rzeczywistością w Mali, a następnie w całej Afryce.
Czas na suwerenność żywnościową!