15.11.2017r. w Bukareszcie rozpoczyna się Publiczna Konferencja w sprawie przyjęcia przez ONZ „Deklaracji praw chłopów i innych ludzi pracujących na obszarach wiejskich”.
Ten niezwykle ważny i mocny w diagnozie dokument jest wynikiem prac największego na świecie oddolnego ruchu społecznego – ruchu chłopskiego La Via Campesina (zrzeszającego ponad 200 mln osób), który przez niemal dwie dekady kolektywnie wypracowywał zapisy Deklaracji. Organizatorem konferencji jest Eco Ruralis – rumuńska organizacja będąca członkiem La Via Campesina. Na miejscu obecna jest reprezentantka Lubelskiego Oddziału Ekolandu – Monika Styczek-Kuryluk. Niestety, mimo zaproszeń wysłanych przez organizatorów nie ma tam przedstawicieli polskiego rządu.
Mimo, że Polska nie uczestniczyła do tej pory w negocjacjach, dokument ma ogromne znaczenie dla naszego społeczeństwa. Polska, obok Rumunii i Włoch, jest jednym z trzech krajów w Europie, które mają największą ilość małych i średnich gospodarstw rolnych, wiele opartych na agroekologicznych metodach produkcji i lokalnych rynkach.
Dlaczego Chłopi a nie rolnicy?
W dyskursie społecznym wielu krajów pojęcie “chłop” odeszło do lamusa, zastąpione wizerunkiem nowoczesnego rolnika pracującego na fermie przemysłowej. Jednak przez tysiące lat to praca chłopów dostarczała plonów by karmić świat. Tak jest i teraz. Reprezentanci kultury chłopskiej – drobni rolnicy, osoby żyjące na wsi, rybacy – wszyscy oni upominają się o swoje prawa.
| Artykuł I Deklaracji Praw Chłopów i innych osób pracujących na obszarach wiejskich
Definicja podmiotu prawnego: chłopi Chłop to mężczyzna lub kobieta mający specjalny związek z ziemią i naturą poprzez produkcję żywności lub/oraz innych produktów pochodzenia rolniczego. Chłopi w swojej pracy wchodzą w bezpośredni kontakt z ziemią, polegając przede wszystkim na zaangażowaniu rodziny i na innych małych formach organizacji pracy. Chłopi są osadzeni w lokalnych tradycjach, opiekują się lokalnym środowiskiem i skupiają na powiązaniu rolnictwa ze środowiskiem. Nazwa “chłop” może dotyczyć każdej osoby zaangażowanej w rolnictwo, hodowlę bydła, pasterstwo, rzemiosło powiązane z rolnictwem lub związany z nim zawód z terenów wiejskich. Termin obejmuje również ludy tubylcze związane z pracą rolniczą. Chłopami mogą być także osoby pozbawione ziemi. Zgodnie z definicją Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO 1984), kategorie ludzi, którzy nie posiadają ziemi i mierzą się z trudnościami w zapewnieniu środków do życia to: 1. Rolnicze gospodarstwa domowe z małą ilością ziemi lub pozbawione ziemi; 2. Nierolnicze gospodarstwa domowe na terenach wiejskich, których członkowie są zaangażowani w czynności takie jak rybołówstwo, wytwarzanie rzemiosła na lokalny rynek, lub dostarczanie usług; 3. Inne gospodarstwa wiejskie, w tym pasterskie, koczownicze, oparte na rolnictwie wędrownym, zbieracko-łowieckie, oraz pozostałe o podobnym sposobie utrzymania. |
Dlaczego potrzebujemy wsparcia drobnych gospodarstw i chłopów?
Pomimo tego, że to duże gospodarstwa przemysłowe dostają największą pomoc publiczną i posiadają większość żyznych ziem uprawnych, to właśnie chłopi produkują dwie trzecie żywności konsumowanej przez społeczeństwa w UE. Robią to jednak w coraz trudniejszych warunkach. Pomoc publiczna w postaci dopłat, fuzje największych korporacji i nieuczciwe umowy handlowe prowadzą do spadku opłacalności produkcji chłopskiej. Niezrównoważone technologie i formy produkcji, takie jak GMO, przemysłowa produkcja zwierząt i monokultury, powodują pogłębianie problemu głodu, zanieczyszczenie środowiska, niszczenie lokalnych społeczności chłopskich. Deklaracja Praw Chłopów oparta na koncepcji Suwerenności Żywnościowej zabezpiecza podstawowe prawa chłopów: do ziemi, do nasion i tradycyjnych sposobów produkcji, do zdrowego życia, do ustalania cen gwarantujących opłacalność produkcji, do różnorodności biologicznej, do ochrony środowiska, do zrzeszania się.
W 2017 roku polscy rolnicy i konsumenci wypracowali wspólnie Deklarację Belwederską, której zapisy są zbieżne z Deklaracją Praw Chłopów. Świadczy to o naglącej potrzebie zapewnienia wspólnego stanowiska i zmiany polityki zarówno na poziomie krajowym jak i międzynarodowym. Obywatele krajów UE mogą podpisać petycję domagającą UE i krajów członkowskich, aby uczestniczyły aktywnie i w dobrej wierze w przygotowaniu „Deklaracji ONZ w sprawie praw chłopów i innych ludzi pracujących na obszarach wiejskich” i uznały prawa chłopów i chłopek, w tym prawo do ziemi, nasion, różnorodności biologicznej, godnych dochodów, źródeł utrzymania i środków produkcji.
Negocjacje nad ratyfikacją Deklaracji Praw Chłopów trwają przy ONZ od 2008 roku. Polska uczestniczyła w głosowaniu nad tym projektem w 2012 roku, wraz z innymi krajami UE wypowiadając się przeciwko. Polski rząd nie uznał za stosowne, aby umocnić chłopskie prawa.
My, przedstawiciele i przedstawicielki Ruchu Suwerenności Żywnościowej Nyeleni Polska oczekujemy, że polski rząd włączy się w proces negocjacyjny i wesprze Deklarację w ścisłym dialogu ze stroną społeczną. Prawdopodobnie już w styczniu 2018 roku dokument ten zostanie oddany do ostatecznego zatwierdzenia, zaś w czerwcu odbędzie się głosowanie ws. jego ratyfikacji.Uważamy że przy pomocy środków publicznych należy stworzyć programy edukacyjne, które upowszechniają treść Deklaracji i prawa, które gwarantuje. Odbiorcami działań powinny być instytucje państwowe, środowiska rolnicze, chłopskie, pracownicy sezonowi, zarówno obywatele polscy, jak i migranci w całym kraju.
| Fragmenty Deklaracji:
II. Naruszanie Praw Chłopów – Państwa zaniedbują sektor rolniczy przez co chłopi nie otrzymują odpowiedniego wynagrodzenia za produkcję rolną – Z korzyścią dla międzynarodowego kapitału i agrobiznesu promuje się uprawy monokulturowe, związane z produkcją biopaliw i innych produktów stosowanych w przemyśle; taka strategia ma druzgocący wpływ na środowisko naturalne, przede wszystkim na stan lasów i wód, oraz na społeczno-ekonomiczny wymiar życia chłopów – Na terenach wiejskich nadal występuje praca niewolnicza, zmuszanie do pracy oraz przymusowa praca dzieci – Chłopi utracili większość lokalnych nasion. Bioróżnorodność jest niszczona poprzez używanie nawozów chemicznych, nasion hybrydowych, oraz tworzonych przez międzynarodowe korporacje upraw modyfikowanych genetycznie – Dostęp do opieki zdrowotnej i edukacji na terenach wiejskich spada, a polityczna rola chłopów w społeczeństwie jest podważana – Z powodu naruszeń praw chłopskich, miliony chłopów cierpi obecnie z powodu głodu lub niedożywienia. Nie jest to spowodowane niewystarczającą ilością żywności na świecie, lecz kontrolowaniem źródeł pożywienia przez międzynarodowe korporacje. Chłopi są zmuszani do produkowania żywności na eksport zamiast spełniać podstawowe potrzeby własnych społeczności – Kryzys w sektorze rolniczym powoduje migracje, masowe przesiedlanie i zanikanie grup chłopskich oraz ludów tubylczych Artykuł V Prawo do nasion, tradycyjnej wiedzy i praktyk rolniczych 1. Chłopi (kobiety i mężczyźni) mają prawo do określenia rodzaju nasion, które chcą wykorzystywać. 2. Chłopi (kobiety i mężczyźni) mają prawo do odmowy wykorzystania roślin, jeśli uważają je za niebezpieczne ze względów gospodarczych, ekologicznych lub kulturowych. 3. Chłopi (kobiety i mężczyźni) mają prawo do odrzucenia modelu rolnictwa przemysłowego. 4. Chłopi (kobiety i mężczyźni) mają prawo do ochrony i rozwoju lokalnej wiedzy z zakresu rolnictwa, rybołówstwa i hodowli. 5. Chłopi (kobiety i mężczyźni) mają prawo do używania obiektów i urządzeń związanych z uprawą rolną, rybołówstwem oraz hodowlą. 6. Chłopi (kobiety i mężczyźni) mają prawo do indywidualnego i kolektywnego wyboru własnych produktów, ich ilości, rodzajów i jakości, oraz do wyboru sposobów uprawy rolnej, rybołówstwa i hodowli. 7. Chłopi (kobiety i mężczyźni) mają prawo do używania własnej technologii lub wybranej technologii, która odpowiada wartościom ochrony zdrowia ludzi i środowiska naturalnego. 8. Chłopi (kobiety i mężczyźni) mają prawo do tworzenia i rozwijania różnych odmian rolniczych oraz do wymiany, rozdawania lub sprzedaży swoich nasion. 9. Chłopi (kobiety i mężczyźni) mają prawo do suwerenności żywnościowej. |
Cały tekst deklaracji dostępny jest pod linkiem na stronie Nyeleni Polska http://nyeleni.pl/deklaracja-praw-chlopow/
Więcej na temat na stronie Instytutu Globalnej Odpowiedzialności http://igo.org.pl/deklaracja-praw-chlopow-i-chlopek/
Materiały La via Campesina https://peasantsrights.eu/ro_ressources.html
W razie pytań prosimy o kontakt: Nyelenipl@gmail.com tel: 501142107